ไส้ติ่งอักเสบ (Appendicitis)

ไส้ติ่งอักเสบ เป็นภาวะที่ไส้ติ่ง ซึ่งเป็นอวัยวะเล็ก ๆ ที่ต่ออยู่กับลำไส้ใหญ่ เกิดการอักเสบและติดเชื้อ ภาวะนี้พบได้ในคนทุกเพศทุกวัย แต่มีโอกาสเกิดมากในช่วงอายุ 10-30 ปี

อาการของไส้ติ่งอักเสบ

1. ปวดท้องเริ่มจากรอบสะดือและค่อย ๆ ย้ายไปที่ท้องด้านขวาล่าง
2. คลื่นไส้ อาเจียน
3. เบื่ออาหาร
4. มีไข้
5. ท้องอืด ท้องเสีย

สาเหตุของไส้ติ่งอักเสบ

• การอุดตันในไส้ติ่ง เช่น ก้อนอุจจาระ
• การติดเชื้อในทางเดินอาหารที่แพร่กระจายเข้าสู่ไส้ติ่ง

ภาวะแทรกซ้อน

หากไม่ได้รับการรักษา ไส้ติ่งอาจแตก ทำให้เกิดการติดเชื้อรุนแรงในช่องท้อง (Peritonitis) ซึ่งอาจอันตรายถึงชีวิต

การวินิจฉัย

• การตรวจร่างกาย: แพทย์กดท้องเพื่อตรวจบริเวณที่ปวด
• การตรวจเลือด: เพื่อตรวจหาการอักเสบ
• การตรวจภาพ: เช่น อัลตราซาวด์ หรือเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT scan)

การรักษา

1. การผ่าตัดไส้ติ่งออก (Appendectomy)
   • สามารถทำได้ทั้งแบบเปิด (Open surgery) และแบบส่องกล้อง (Laparoscopic surgery)
2. ยาปฏิชีวนะ: ใช้ในกรณีที่ไม่สามารถผ่าตัดได้ทันที หรือในรายที่มีภาวะแทรกซ้อน

การดูแลหลังการรักษา

• หลีกเลี่ยงการออกแรงหนักในช่วง 1-2 สัปดาห์หลังผ่าตัด
• รับประทานอาหารย่อยง่ายและดื่มน้ำมาก ๆ
• สังเกตอาการผิดปกติ เช่น ไข้สูงหรือแผลบวมแดง ควรรีบพบแพทย์

หากมีอาการสงสัยไส้ติ่งอักเสบ เช่น ปวดท้องด้านขวาล่าง ควรรีบพบแพทย์ทันทีเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน

มะเร็งลำไส้ใหญ่ (Colorectal Cancer)

มะเร็งลำไส้ใหญ่ เกิดขึ้นในลำไส้ใหญ่หรือทวารหนัก ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของระบบทางเดินอาหาร มักเริ่มจากติ่งเนื้อ (Polyp) ที่เปลี่ยนแปลงผิดปกติและพัฒนาเป็นมะเร็งในเวลาต่อมา

อาการของมะเร็งลำไส้ใหญ่

1. ท้องผูกหรือท้องเสียบ่อยผิดปกติ อุจจาระมีลักษณะเล็กลง มีเลือดปน หรือสีดำ
2. ปวดท้องหรือแน่นท้อง
3. เบื่ออาหารและน้ำหนักลดโดยไม่มีสาเหตุ
4. อาการอื่น ๆ เช่น อ่อนเพลีย ซีดจากการเสียเลือดเรื้อรัง

ปัจจัยเสี่ยง

1. อายุ: มักพบในผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป
2. ประวัติครอบครัว: สมาชิกในครอบครัวเคยเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่
3. ติ่งเนื้อในลำไส้ใหญ่: บางชนิดมีโอกาสพัฒนาเป็นมะเร็ง
4. พฤติกรรมการใช้ชีวิต: การรับประทานอาหารไขมันสูง การสูบบุหรี่ และดื่มแอลกอฮอล์
5. โรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง: เช่น Crohn’s หรือ Ulcerative colitis

การวินิจฉัย

1. การตรวจอุจจาระ (FOBT): ตรวจหาเลือดในอุจจาระ
2. การส่องกล้องลำไส้ใหญ่ (Colonoscopy): เพื่อตรวจหาติ่งเนื้อหรือมะเร็ง
3. การตรวจภาพ: เช่น การเอกซเรย์หรือ CT scan
4. การตรวจชิ้นเนื้อ: เพื่อตรวจยืนยันการเป็นมะเร็ง

การรักษา

1. การผ่าตัด: เป็นการรักษาหลักในกรณีที่มะเร็งยังไม่ลุกลาม
2. การทำเคมีบำบัด (Chemotherapy)
3. การฉายรังสี (Radiotherapy)
4. การรักษาแบบมุ่งเป้า (Targeted therapy)

การป้องกัน

1. รับประทานอาหารที่มีไฟเบอร์สูง เช่น ผัก ผลไม้ และธัญพืช
2. ลดการบริโภคเนื้อแดงและอาหารแปรรูป
3. ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
4. งดสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์
5. ตรวจสุขภาพประจำปี โดยเฉพาะผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป

ความสำคัญของการตรวจคัดกรอง
การตรวจคัดกรองช่วยค้นพบติ่งเนื้อหรือมะเร็งในระยะแรกเริ่ม ซึ่งเพิ่มโอกาสรักษาให้หายขาดได้สูงถึง 90%

การติดเชื้อ H. pylori (Helicobacter pylori)

H. pylori เป็นแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุสำคัญของโรคในระบบทางเดินอาหาร เช่น โรคกระเพาะอาหารอักเสบ แผลในกระเพาะอาหาร และมะเร็งกระเพาะอาหาร

ลักษณะของเชื้อ H. pylori

• มีรูปร่างคล้ายเกลียว
• ทนต่อสภาพกรดในกระเพาะอาหาร
• สร้างเอนไซม์ยูรีเอส (Urease) เพื่อปรับสภาพแวดล้อม

อาการของการติดเชื้อ H. pylori

1. ปวดท้องใต้ลิ้นปี่ โดยเฉพาะตอนท้องว่าง
2. ท้องอืด ท้องเฟ้อ
3. คลื่นไส้ อาเจียน
4. อาเจียนเป็นเลือดหรือถ่ายอุจจาระดำ
5. เบื่ออาหารและน้ำหนักลด

การวินิจฉัย

1. การตรวจลมหายใจ (Urea Breath Test)
2. การตรวจอุจจาระ
3. การตรวจเลือด
4. การส่องกล้อง

การรักษา

1. ยาปฏิชีวนะ: เช่น Amoxicillin และ Clarithromycin
2. ยาลดกรด: เช่น Proton Pump Inhibitors (PPIs)
3. ยาป้องกันเยื่อบุในกระเพาะอาหาร: เช่น Bismuth subsalicylate

การป้องกันการติดเชื้อ

1. รับประทานอาหารและน้ำที่สะอาด
2. ล้างมือให้สะอาด
3. หลีกเลี่ยงการใช้ภาชนะร่วมกับผู้อื่น

ความสำคัญของการรักษา
หากไม่รักษา อาจทำให้เกิดแผลในกระเพาะอาหาร โรคกระเพาะอาหารอักเสบเรื้อรัง และมะเร็งกระเพาะอาหาร

นายแพทย์เฉลิมวุฒิ โคตุทา
ศัลยแพทย์